پاسارگاد تاباك| قهوه جوش|پيپ |توتون| فندك زيپو

"قهوه‌جوش ارمني"
ساده‌تر بگوييم، آيا قهوه‌ي ترك واقعا «ترك» است؟ يا اين كه مي‌تواند يوناني، قبرسي، ارمني، بوسنيايي يا عرب هم باشد؟

بهتر است نگاهي به مسيري بياندازيم كه اين قهوه از آن گذشته. همه‌چيز از شبه‌جزيره‌ي عرب شروع شد؛ وقتي كه در اواسط قرن ۱۴، قهوه براي نخستين بار در يمن كشت شد و از آنجا به‌تدريج به ديگر نقاط سرزمين‌هاي عربي رسيد. آب و هوا و خاك غني يمن، شرايطي آرماني براي كشت قهوه‌اي مرغوب فراهم كرده بود.

"قهوه‌جوش ارمني"
ساده‌تر بگوييم، آيا قهوه‌ي ترك واقعا «ترك» است؟ يا اين كه مي‌تواند يوناني، قبرسي، ارمني، بوسنيايي يا عرب هم باشد؟

بهتر است نگاهي به مسيري بياندازيم كه اين قهوه از آن گذشته. همه‌چيز از شبه‌جزيره‌ي عرب شروع شد؛ وقتي كه در اواسط قرن ۱۴، قهوه براي نخستين بار در يمن كشت شد و از آنجا به‌تدريج به ديگر نقاط سرزمين‌هاي عربي رسيد. آب و هوا و خاك غني يمن، شرايطي آرماني براي كشت قهوه‌اي مرغوب فراهم كرده بود.

اين نوشيدني تا ۳۰۰ سال بر اساس دستورالعملي آماده مي‌شد كه عده‌اي مي‌گويند نخستين بار در اتيوپي ابداع شده بود. در اين روش سابه‌‌ي نرم قهوه و آب را در قهوه‌جوش مسي كوچكي (جِزوه) به دست هم مي‌دادند، معمولا آن‌را كمي شيرين و سپس در فنجان‌هاي كوچكي سرو مي‌كردند. از سويي، منابعي ديگر مي‌گويند اين روش در اواسط قرن ۱۵ در يمن ابداع شده و در قرن ۱۷ به قسطنطنيه رسيده و سپس در سراسر امپراطوري عثماني رواج پيدا كرده است.
تنوع نام‌هاي اين قهوه نيز به گستره‌ي امپراطوري عثماني بر مي‌گردد كه آن روزها شامل يونان، بالكان و در كل، سواحل شرقي مديترانه مي‌شد. اين تنوع دلايلي كاملا سياسي دارد؛ زيرا روش‌هاي آماده‌سازي اين قهوه، بيش از تفاوت، به يكديگر شباهت دارند: در تمامي اين دستورالعمل‌ها قهوه و آب طي مدت زمان قابل توجهي در همنشيني يكديگر قرار مي‌گيرند، حالا ممكن است گاهي اين قهوه‌جوش مسي نباشد. تركيب هم اغلب شامل سابه‌ي نرم قهوه است كه ميزان روست آن مي‌تواند اندكي بالا و پايين باشد و شكر، كه بسته به ذائقه اضافه مي‌شود. مردم كشورهاي عرب گاهي ادويه‌هايي مانند هل و دارچين هم چاشني كار مي‌كنند. يا اين كه در يونان، آبِ تركيب را ابتدا كمي گرم مي‌كنند و سپس قهوه و شكر را به آن اضافه مي‌كنند، هم مي‌زنند و مي‌گذارند روي شعله تا آرام قُل بخورد و پس از مشاهده‌ي «نخستين حباب‌ها»، دوباره آرام هم مي‌زنند و آن را از روي شعله بر مي‌دارند تا تركيب به اصطلاح «جا بيافتد»؛ بعد دوباره و براي آخرين بار آن را روي شعله مي‌گذارند. اما مثلا ترك‌ها معمولا تمام اجزاي تركيب را با آب سرد آماده مي‌كنند و به هم مي‌زنند و روي شعله مي‌گذارند.
"دله؛ قهوه‌جوش عربي"
بسيار خب؛ پس ديديم كه اساس كار در قهوه‌ عربي و قهوه ترك درست شبيه به هم هست؛ گو اين‌كه نام و جنس ابزارهاي دم‌آوري با يكديگر متفاوت است. اما يوناني، قبرسي، ارمني يا بوسنيايي از كجا آمد؟
در منابع مختلفي آمده كه پس از درگيري‌هاي يوناني‌ها و ترك‌ها در دهه‌ي ۱۹۶۰، هر آن‌چه كه «ترك» خوانده مي‌شد از عادات مردم يونان حذف يا ممنوع شد. به اين ترتيب بود كه قهوه‌ي ترك به قهوه‌ي يوناني بدل شد. اتفاق مشابهي نيز در قبرس افتاد. پس از تصرف بخش‌هايي از قبرس در سال ۱۹۷۴، قبرسي‌ها نيز رويكردي مشابه يوناني‌ها پيش گرفتند و هر چه «ترك» بود ممنوع كردند و به اين ترتيب نام قهوه‌ي ترك را گذاشتند قهوه‌ي قبرسي.

همين داستان را مي‌توان به روشني در بوسني رديابي كرد. قهوه‌ي ترك همان قهوه‌ي بوسنيايي است كه تغيير نامش به دوره‌ي امپراطوري عثماني و فتح بوسني به‌دست ترك‌ها بر مي‌گردد. پس از اعلام استقلال بوسني و هرزگوين، نام قهوه‌ي ترك را به قهوه‌ي بوسنيايي تغيير دادند و بهانه اين بود كه اين قهوه به شيوه‌اي متفاوت دم مي‌شود: بوسنيايي‌ها نيز مانند يوناني‌ها آب را در ابتدا كمي گرم مي‌كنند.
"اين قهوه‌جوش در ميان ترك‌ها متداول‌تر است."
و اما در ميان ارمني‌ها، دليل اين تغيير نام دردناك‌تر از آن‌چيزي است كه در يونان و جاهاي ديگر اتفاق افتاد. در خلال سال‌هاي ۱۹۱۵ و ۱۹۲۳، امپراطوري عثماني دست به كشتار انساني فجيعي در ميان ارامنه زد، طوري كه هر‌آن‌چه نشاني از ترك‌هاي عثماني داشت بايد از روي ساده‌ترين چيزها پاك مي‌شد. اين شد كه قهوه‌ي ترك به قهوه‌ي ارمني تغيير نام داد.
خاطرات قدرت شگفت‌انگيزي در خلق احساسات لحظه‌اي دارند. ممكن است جرعه‌اي قهوه براي كسي طعم يك نسل‌كشي تاريخي داشته باشد.
به نظر مي‌رسد قهوه‌ي ترك خيلي بيش از حد و اندازه‌هاي يك نوشيدني ساده، ريشه در سياست و تاريخ داشته باشد!

منبع:‌سايت پاسارگاد تاباك